Paratoi i wneud cais am statws preswylydd sefydlog a chyn-sefydlog

Y dyddiad cau i’r rhan fwyaf o bobl wneud cais am statws preswylydd sefydlog neu cyn-sefydlog o’r Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE oedd 30 Mehefin 2021. 

Dim ond ar ôl y dyddiad cau hwn y gallwch wneud cais i’r cynllun:

• os oes gennych reswm da dros wneud cais hwyr - holwch a allwch wneud cais hwyr

• yn uwchraddio o statws preswylydd cyn-sefydlog i statws sefydlog

• os ydych chi'n gwneud cais i ymuno ag aelod o'r teulu yn y DU - dysgwch fwy am ymuno â'r teulu

• os oes gennych fisa gwaith, astudio neu deulu dilys

Does dim rhaid i chi fod yn y DU i wneud cais.

Os ydych chi'n cael trafferth gwneud cais i'r cynllun, siaradwch â chynghorydd.

Efallai y bydd aelodau o'ch teulu hefyd yn gallu gwneud cais i'r Cynllun Preswylio'n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE - hyd yn oed os nad ydynt yn dod o'r UE, AEE neu'r Swistir.

Efallai y byddant yn gallu gwneud cais os yw’r canlynol yn wir:

• os oes gennych statws preswylydd cyn-sefydlog neu sefydlog

• dechreuodd eich perthynas â nhw erbyn 31 Rhagfyr 2020 – oni bai eich bod yn ddinesydd y Swistir

Os yw aelod o’ch teulu yn blentyn a aned ar ôl 31 Rhagfyr 2020, gallwch hefyd wneud cais i’r Cynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE ar ei gyfer.

Gallwch gael rhagor o wybodaeth am ddod â theulu i’r DU.

Mae'r AEE yn cynnwys gwledydd yr UE a Gwlad yr Iâ, Liechtenstein a Norwy.

Casglwch bopeth sydd ei angen arnoch i wneud cais

Mae angen y canlynol arnoch:

• dogfen adnabod - eich pasbort, cerdyn adnabod cenedlaethol, cerdyn preswylio biometrig neu drwydded

• llun digidol - gallwch dynnu hunlun yn ystod y cais

• eich rhif Yswiriant Gwladol neu brawf o ba mor hir rydych chi wedi byw yn y DU

• rhif ffôn symudol

• cyfeiriad e-bost - dysgwch sut i greu cyfeiriad e-bost ar Which?

• prawf o'ch perthynas os ydych chi'n gwneud cais am blentyn neu aelod arall o'r teulu - dysgwch pa dystiolaeth y gallwch ei defnyddio

Penderfynu pa ddogfen adnabod i’w defnyddio

Os yw eich dogfen adnabod wedi dod i ben, rhaid i chi ei hadnewyddu cyn gwneud cais.

Os nad oes gennych chi ddogfen adnabod neu os nad ydych chi’n gallu cael gafael arni, dylech gysylltu a'ch Canolfan Cyngor ar Bopeth agosaf.

Profi pa mor hir rydych chi wedi byw yn y DU

Fel arfer, bydd angen i chi brofi am ba mor hir rydych chi wedi byw yn y DU pan fyddwch chi’n gwneud cais am statws preswylydd sefydlog neu cyn-sefydlog.

Y ffordd hawsaf o brofi hyn yw rhoi eich rhif Yswiriant Gwladol pan fyddwch yn gwneud cais. Os na fyddwch yn rhoi eich rhif Yswiriant Gwladol, rhaid i chi ddarparu dogfennau. 

Os ydych chi wedi cael misoedd pan nad oeddech chi’n gweithio neu’n byw y tu allan i’r DU, efallai y bydd bylchau yn eich cofnod Yswiriant Gwladol. Efallai y bydd angen i chi ddarparu dogfennau i ymdrin â’r bylchau hynny.

Nid oes angen i chi brofi am ba hyd yr ydych wedi byw yn y DU os oes gennych 'ddogfen breswylio barhaol', 'caniatâd amhenodol i aros' neu 'caniatâd amhenodol i ddod i mewn'.

Os yw eich plentyn dan 21 oed, efallai y bydd yn rhaid i chi brofi ei fod yn byw yn y DU. Rhagor o wybodaeth am sut i wneud cais ar gyfer eich teulu.

Dod o hyd i'ch rhif Yswiriant Gwladol

Gallwch ddod o hyd i'ch rhif Yswiriant Gwladol ar slip cyflog neu lythyr gan Gyllid a Thollau EM. Ffoniwch y llinell gymorth Yswiriant Gwladol os na allwch ddod o hyd iddo.

Rhagor o wybodaeth am sut i wneud cais i Gynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE.

Gwiriwch faint o dystiolaeth sydd ei hangen arnoch

Gallwch gynnwys unrhyw amser rydych chi wedi byw yn Ynysoedd y Sianel neu Ynys Manaw yn ystod eich cyfnod yn byw yn y DU.

Os ydych chi’n gwneud cais hwyr am statws preswylydd cyn-sefydlog, dim ond y canlynol sydd angen i chi eu dangos:

• eich bod wedi byw yn y DU am o leiaf 1 diwrnod ar 31 Rhagfyr 2020 neu cyn hynny

• nad ydych wedi gadael y DU am fwy na 6 mis ers 31 Rhagfyr 2020

I gael statws preswylydd sefydlog, dim ond am 6 mis allan o bob 12 mis am 5 mlynedd yn olynol y bydd angen tystiolaeth arnoch. Does dim rhaid iddo fod y 5 mlynedd diwethaf. Gallwch ddarparu tystiolaeth ar gyfer cyfnod gwahanol o 5 mlynedd - ar yr amod nad ydych wedi byw y tu allan i'r DU am 5 mlynedd yn olynol ers hynny.

Efallai y gallwch gael statws preswylydd sefydlog hyd yn oed os ydych chi wedi byw y tu allan i'r DU am fwy na 6 mis o unrhyw 12 mis, oherwydd roeddech chi:

• yn rhoi genedigaeth, yn sâl iawn, yn astudio, hyfforddi neu wedi cael eich anfon i weithio dramor gan eich cyflogwr - am gyfnod o hyd at 12 mis

• ar wasanaeth milwrol gorfodol - am unrhyw gyfnod

• yn gwasanaethu yn lluoedd arfog y DU neu'n aelod o deulu rhywun yn y lluoedd arfog

• gweithio i lywodraethau’r DU, yr Alban neu Gymru, gweithrediaeth Gogledd Iwerddon neu’r Cyngor Prydeinig

• yn aelod o deulu rhywun sy’n gweithio i lywodraethau’r DU, yr Alban neu Gymru, gweithrediaeth Gogledd Iwerddon neu’r Cyngor Prydeinig

Cysylltwch a'ch Cyngor ar Bopeth agosaf i gael cyngor ar yr hyn y gallwch ei ddefnyddio fel tystiolaeth ar gyfer y cyfnodau hyn y tu allan i’r DU.

Gweld pa ddogfennau y gallwch eu defnyddio

Rhaid i bob dogfen gynnwys eich enw a dyddiad arnynt.

Mae'n well defnyddio dogfennau sy'n cwmpasu cyfnod hwy o amser. Dim ond 10 dogfen y gallwch eu llwytho i fyny pan fyddwch yn gwneud cais. Bydd y Swyddfa Gartref yn cysylltu â chi os bydd angen rhagor o ddogfennau arnynt.

Os oes gennych chi 'ddogfen preswylio'n barhaol'

Gelwir hon weithiau’n ‘ddogfen sy’n tystio i breswylio’n barhaol’.

Bydd angen i chi roi rhif eich dogfen preswylio'n barhaol pan fyddwch yn gwneud cais.

Does dim angen i chi roi eich rhif Yswiriant Gwladol na darparu dogfennau i ddangos ers faint rydych chi wedi byw yn y DU.

Rhagor o wybodaeth am sut i wneud cais am statws preswylydd sefydlog.

Os oes gennych 'ganiatâd amhenodol i aros'

Does dim rhaid i chi wneud cais i Gynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE i aros yn y DU ar ôl Brexit. Os byddwch yn gwneud cais, bydd angen i chi nodi’r dyddiad y cawsoch ganiatâd amhenodol i aros. Efallai y byddwch yn dod o hyd iddo mewn llythyr gan y Swyddfa Gartref neu ar stamp yn eich pasbort.

Rhagor o wybodaeth am aros yn y DU ar ôl Brexit. 

Rhagor o wybodaeth am sut i wneud cais am statws preswylydd sefydlog.

Os ydych wedi'ch cael yn euog o drosedd neu'n aros am dreial

Pan fyddwch yn gwneud cais i'r cynllun, bydd angen i chi ateb cwestiynau am droseddau yr ydych wedi'ch cael yn euog ohonynt yn y DU neu mewn gwledydd eraill sydd ar eich cofnod troseddol yno. Mae angen i chi hefyd ateb cwestiynau am droseddau rydych chi’n aros i fynd i’r llys ar eu cyfer. Dim ond os ydych chi’n 18 oed neu’n hŷn y bydd angen i chi wneud hyn.

Beth sy’n cyfrif fel trosedd yn y DU

Mae gennych gofnod troseddol os cawsoch eich dyfarnu’n euog o drosedd mewn llys ynadon neu lys y goron yng Nghymru a Lloegr. Os cawsoch eich dyfarnu’n euog o drosedd yn yr Alban, gallai fod wedi bod mewn llys ynadon heddwch, llys siryf neu uchel lys. 

Does dim rhaid i chi ddweud:

• os aethoch i'r llys am rywbeth nad oedd yn droseddol - gelwir hyn yn fater sifil ac mae'n cynnwys pethau fel problemau dyled a gwrandawiadau teulu

• os ydych chi wedi cael dirwy parcio neu ddirwy gan gyngor lleol am dorri rheolau traffig - gelwir hyn yn 'hysbysiad tâl cosb'

• os ydych chi wedi cyflawni trosedd gyrru ac ni chawsoch wŷs gan lys

• os ydych chi wedi cael rhybudd mewn gorsaf heddlu

Os ydych chi'n meddwl bod gennych chi gofnod troseddol neu os ydych chi'n aros i fynd i'r llys, dylech gael cyngor gan eich canolfan Cyngor ar Bopeth leol cyn i chi wneud cais.

Pwysig

Cofnodion troseddol 

Bydd y Swyddfa Gartref yn archwilio cofnodion troseddol y DU a rhai rhyngwladol. Gallai eich cais gael ei wrthod os byddwch yn dweud celwydd am eich cofnod troseddol neu drosedd y cawsoch eich cyhuddo ohoni.

Os ydych chi dan 18 oed

Ni ofynnir cwestiynau i chi am droseddu ond bydd y Swyddfa Gartref yn gwirio cofnodion troseddol yn y DU. Os ydych chi’n meddwl bod gennych chi gofnod troseddol, dylech gael cyngor gan eich canolfan Cyngor ar Bopeth leol cyn i chi wneud cais. 

Rhagor o wybodaeth am sut i wneud cais i Gynllun Preswylio’n Sefydlog i Ddinasyddion yr UE.