Herio penderfyniad Budd-dal Tai
Mae'r cyngor hwn yn berthnasol i Cymru. Gweler cyngor ar gyfer Gweler cyngor ar gyfer Lloegr, Gweler cyngor ar gyfer Gogledd Iwerddon, Gweler cyngor ar gyfer Yr Alban
Gallwch herio penderfyniad eich cyngor lleol ynglŷn â’ch penderfyniad Budd-dal Tai os ydych yn meddwl ei fod yn anghywir. Gelwir hyn yn apelio.
Fel arfer bydd angen i chi apelio o fewn 1 mis i benderfyniad y cyngor. Os yw’r cyngor yn dal i wirio a oes gennych hawl i Fudd-dal Tai, bydd angen i chi aros nes eu bod wedi penderfynu.
Os byddwch yn methu’r dyddiad cau o 1 mis, mae dal yn werth apelio ond esboniwch pan nad oeddech wedi gallu ei wneud ar amser – er enghraifft rydych chi neu rywun yn eich teulu yn ddifrifol wael. Bydd y cyngor yn dal i edrych ar y penderfyniad os ydynt yn cytuno na allech fod wedi apelio ar amser.
Mae’n rhad ac am ddim i apelio, ac nid oes angen cyfreithiwr na chymorth cyfreithiol arnoch.
Bydd angen i chi:
dywedwch wrth y cyngor pam eich bod yn apelio
anfon tystiolaeth, os oes gennych chi
esboniwch eich rhesymau i dribiwnlys annibynnol - os nad yw'r cyngor yn cytuno â chi
Gallwch ofyn i'ch Cyngor ar Bopeth lleol eich helpu i ysgrifennu at y cyngor neu benderfynu pa dystiolaeth i'w hanfon.
Os yw eich landlord yn ceisio eich troi allan
Ni all eich landlord eich gorfodi i symud allan yn syth - mae'n rhaid iddo ddilyn y broses gywir.
Gwiriwch beth sy’n rhaid i’r rhan fwyaf o landlordiaid preifat ac asiantaethau gosod tai ei wneud - neu cysylltwch â’ch Cyngor ar Bopeth lleol os ydych:
yn byw gyda’ch landlord
meddu ar denantiaeth sicr
Gallwch hefyd wirio'r broses os ydych yn rhentu gan y cyngor neu gymdeithas tai.
Gwnewch yn siŵr ei fod yn werth apelio
Gallai'r cyngor benderfynu lleihau neu atal eich Budd-dal Tai pan fydd yn edrych ar eich cais eto.
Os nad ydych chi'n siŵr bod gennych chi siawns dda o newid eich penderfyniad Budd-dal Tai o'ch plaid chi, cysylltwch â'ch Cyngor ar Bopeth lleol cyn gynted ag y byddwch chi'n cael y llythyr penderfyniad.
Dywedwch wrth y cyngor pam eich bod yn apel
Edrychwch ar wefan eich cyngor neu ffoniwch nhw i gael gwybod sut i apelio - efallai y byddan nhw’n gofyn i chi lenwi ffurflen neu ysgrifennu llythyr. Gallwch ddod o hyd i wefan eich cyngor ar GOV.UK.
Os byddant yn gofyn i chi ysgrifennu llythyr, ysgrifennwch ‘Apêl’ ar frig eich llythyr a chynnwys:
unrhyw gyfeirnodau ar eich llythyrau Budd-dal Tai
eich enw llawn a'ch cyfeiriad
eich rhif Yswiriant Gwladol
dyddiad y penderfyniad
pam y credwch fod y penderfyniad yn anghywir
Y rhan bwysicaf yw egluro pam fod y penderfyniad yn anghywir. Rhowch y rhesymau penodol pam yr ydych yn anghytuno ag ef.
Edrychwch ar eich llythyr penderfyniad a rhestrwch bob un o'r datganiadau rydych chi'n anghytuno â nhw a pham. Disgrifiwch unrhyw dystiolaeth rydych yn ei hanfon at y cyngor a sut mae’n cefnogi eich rhesymau dros anghytuno â’u penderfyniad.
Gwiriwch pa dystiolaeth i'w hanfon
Mynnwch dystiolaeth i'w hanfon gyda'ch apêl os gallwch - fel slipiau cyflog i ddangos eich incwm, neu lythyr gan eich meddyg i ddangos pa gyflwr meddygol sydd gennych. Efallai y bydd y cyngor yn fwy tebygol o newid eu penderfyniad os gallwch brofi eu bod wedi gwneud rhywbeth o'i le.
Mae’n iawn anfon copïau – nid oes angen i chi anfon y gwaith papur gwreiddiol.
Os gwnaeth y cyngor fethu newid fe wnaethoch chi roi gwybod amdano
Os ysgrifennoch at y cyngor i roi gwybod am y newid, anfonwch gopi o'r llythyr a anfonwyd gennych atynt. Os oes gennych brawf postio, anfonwch gopi o hwnnw hefyd.
Os gwnaethoch ffonio'r cyngor i roi gwybod am y newid, gofynnwch am gopi sain neu ysgrifenedig o'r alwad. Gelwir hyn yn ‘gais gwrthrych am wybodaeth’. Edrychwch ar wefan y cyngor i gael gwybod sut i wneud cais amdano - gallwch ddod o hyd i wefan eich cyngor lleol ar GOV.UK.
Ysgrifennwch ‘I sylw’r Swyddog Diogelu Data’ ar yr amlen.
Gall gymryd 6 i 8 wythnos i gais gwrthrych am wybodaeth ddod drwodd, felly efallai y bydd angen i chi ei anfon ar ôl i chi gyflwyno'ch apêl. Anfonwch y llythyr yn gofyn am yr apêl o fewn y terfyn amser o 1 mis. Dywedwch yn y llythyr eich bod wedi gwneud cais gwrthrych am wybodaeth a byddwch yn anfon y dystiolaeth i’r cyngor pan fydd gennych.
Os oes angen i chi brofi eich bod yn byw ar eich pen eich hun
Mae’n bosibl y bydd eich penderfyniad Budd-dal Tai yn anghywir os yw’r cyngor yn meddwl eich bod yn byw gyda phartner pan nad ydych – er enghraifft, os ydych wedi gwahanu’n ddiweddar gyda rhywun.
Os ydych mewn cysylltiad â’r person y mae’r cyngor yn meddwl eich bod yn byw gydag ef/hi, gofynnwch iddynt am gopi o fil diweddar neu eu cytundeb tenantiaeth. Bydd bil o gyfeiriad arall yn helpu i brofi nad ydynt yn byw gyda chi. Yn ogystal â biliau cartref, gallai hyn fod yn danysgrifiad adloniant - er enghraifft Sky neu Netflix.
Dylech hefyd anfon copïau o un neu fwy o’r canlynol:
llythyr gan eich landlord yn cadarnhau mai chi yw’r unig berson sy’n byw yno
eich cytundeb tenantiaeth - os yw yn eich enw chi yn unig
treth gyngor a biliau cyfleustodau yn eich enw chi yn unig
cyfriflenni banc i ddangos eich bod wedi bod yn talu’r holl filiau eich hun - er diogelwch, defnyddiwch feiro i gwmpasu rhif eich cyfrif a’ch cod didoli
Os yw’ch plentyn yn 18 oed neu’n hŷn ac yn methu â thalu’r rhent
Ni ddylai’r cyngor leihau eich Budd-dal Tai os yw’ch plentyn yn dal mewn addysg neu hyfforddiant amser llawn. Anfonwch gopi o lythyr gan y sefydliad yn dangos bod cwrs eich plentyn yn llawn amser.
Os nad yw’ch plentyn mewn addysg amser llawn, anfonwch gopïau o’i gyfriflenni banc neu slipiau cyflog er mwyn i’r cyngor allu cyfrifo faint i’w dynnu oddi ar eich Budd-dal Tai. Efallai y byddan nhw’n tynnu gormod os nad ydych chi’n dangos faint mae’ch plentyn yn ei ennill. Efallai na fydd y cyngor yn lleihau eich Budd-dal Tai cymaint os oes gan eich plentyn incwm isel neu os nad yw’n gweithio.
Anfon yr apêl
Cadwch gopi o'r llythyr apêl rhag ofn iddo fynd ar goll.
Gallwch naill ai bostio'r llythyr, neu fynd ag ef i swyddfa'r cyngor eich hun. Bydd y cyfeiriad ar y llythyr penderfyniad - neu gallwch ofyn i'ch cyngor lleol i ba adran y dylid ei hanfon.
Y naill ffordd neu'r llall, gwnewch yn siŵr eich bod yn cael derbynneb i brofi pryd y gwnaethoch ei hanfon.
Anfonwch y llythyr cyn gynted â phosibl - mae angen iddo gyrraedd y cyngor o fewn y terfyn amser o 1 mis.
Os ydych chi wedi methu'r dyddiad cau
Os cawsoch y llythyr llai na 13 mis yn ôl, efallai y byddwch yn dal i allu apelio. Bydd angen i chi gael rheswm da dros yr oedi, er enghraifft:
gwnaethoch bostio eich apêl mewn pryd, ond fe'i collwyd yn y post
roedd rhywun yn eich teulu yn ddifrifol wael
gwnaethoch gamgymeriad wrth gyfrifo'r dyddiad cau
nid oeddech yn gallu cael cyngor mewn pryd
roedd angen help arnoch i'w wneud oherwydd bod eich sefyllfa'n ei gwneud yn anoddach i chi wneud yr apêl - er enghraifft, oherwydd anabledd neu salwch
Os na fydd y cyngor yn edrych ar eich apêl hwyr, dylai ei hanfon at dribiwnlys o’r enw Gwasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EM (GLlTEM).
Bydd y tribiwnlys yn dweud wrth y cyngor i edrych ar eich apêl os ydynt yn meddwl:
dylai'r cyngor fod wedi edrych arno - er ei bod yn hwyr
dylai eich apêl gael ei chlywed am reswm arall – er enghraifft os yw’r penderfyniad yn eich atal rhag hawlio budd-daliadau eraill neu wedi eich gadael mewn llawer o ddyled
Bydd y tribiwnlys yn ysgrifennu atoch i ddweud a ydych wedi cael mwy o amser.
Os oedd mwy na 13 mis yn ôl
Gallwch ofyn i’r cyngor newid eu penderfyniad os gwnaethant gamgymeriad – a elwir yn ‘wall swyddogol’. Mae hyn yn cynnwys os yw’r cyngor:
wedi gwneud camgymeriad wrth gyfrifo eich Budd-dal Tai
diystyru darn o dystiolaeth a anfonwyd gennych
wedi camddeall rhywfaint o dystiolaeth a anfonwyd gennych
Bydd angen i chi ysgrifennu at y cyngor i egluro pam eich bod yn meddwl eu bod wedi gwneud camgymeriad swyddogol. Ysgrifennwch ‘Cais am adolygiad gwall swyddogol’ ar frig eich llythyr a chynnwys:
eich enw llawn
eich rhif Yswiriant Gwladol, os gallwch
nad ydych yn cytuno bod arnoch unrhyw ddyledion ar gyfer Budd-dal Tai (hyd yn oed os oes gennych ordaliad)
beth oedd y gwall swyddogol
Anfonwch ef i'r cyfeiriad ar y llythyr penderfyniad.
Os nad ydych yn clywed gan y cyngor
Os ydych chi’n cael trafferth talu am bethau fel bwyd neu rent, esboniwch i’r cyngor nad oes gennych chi ddigon o arian i fyw arno. Dylent benderfynu'n gynt os ydynt yn gwybod hyn.
Dylech hefyd wirio a allwch gael unrhyw help ychwanegol tra byddwch yn aros.
Os na fyddwch chi’n clywed gan y cyngor am fis ar ôl i chi anfon eich apêl, ysgrifennwch at Swyddog Monitro Budd-daliadau Tai a dywedwch fod yr oedi wrth ddelio â’ch achos yn gyfystyr â chamweinyddu.
Os na fydd y cyngor yn gwneud penderfyniad o hyd, gallwch gwyno. Dewch o hyd i fanylion cyswllt eich cyngor ar GOV.UK.
Os nad yw’r cyngor yn cytuno â’ch apêl
Bydd y cyngor yn edrych ar eich penderfyniad Budd-dal Tai eto pan fyddant yn derbyn eich apêl. Dylent anfon eich apêl i dribiwnlys yn awtomatig os ydynt:
heb newid y penderfyniad
wedi newid y penderfyniad mewn ffordd sy’n waeth i chi – fel lleihau eich Budd-dal Tai hyd yn oed yn fwy
Os bydd y cyngor yn anfon eich apêl yn ôl atoch, dywedwch wrthynt eich bod eisoes wedi apelio felly dylent anfon y gwaith papur i’r tribiwnlys. Gelwir y tribiwnlys yn Wasanaeth Llysoedd a Thribiwnlysoedd EM (HMCTS).
Bydd GLlTEM yn ysgrifennu i ddweud wrthych beth sy’n digwydd nesaf – darganfyddwch beth i’w wneud pan fyddwch yn apelio i GLlTEM.
Os yw'r cyngor yn cytuno â rhan o'ch apêl
Bydd y cyngor yn cau eich apêl os yw eu penderfyniad newydd yn well i chi na’r hen un - hyd yn oed os nad ydynt wedi gwneud popeth y gofynnoch iddynt ei wneud. Er enghraifft, efallai y byddant yn canslo rhywfaint o'ch gordaliad ond nid y cyfan.
Gwiriwch y llythyr a ddywedodd wrthych am y penderfyniad newydd – bydd yn dweud wrthych beth i’w wneud os nad ydych yn hapus.
Help us improve our website
Take 3 minutes to tell us if you found what you needed on our website. Your feedback will help us give millions of people the information they need.
Adolygwyd y dudalen ar 14 Awst 2019